به‌رگریكردن له‌ ڕژێم .. هاندانه‌ بۆ جه‌نگ

زۆرێك له‌ ڕۆژنامه‌نوسان له‌سه‌ر داواكاری بابه‌تیان ده‌نوسی هه‌ربۆیه‌ بوونه‌ ئامڕازێك بۆ بڵاوكردنه‌وه‌ی ڕق و كینه‌ و بره‌ودان به‌ جه‌نگ
چه‌ند وانه‌یه‌ك له‌ ساڵانی جه‌نگ و ئاشتی له‌ بۆسنه‌و هه‌رسك 
” ئه‌و ڕۆژنامه‌نوسانه‌ی ئاگری جه‌نگیان خۆش ده‌كرد و رق و كینه‌یان بڵاوده‌كرده‌وه‌ له‌ نێوان پیكهاته‌كاندا له‌ كاتی جه‌نگدا له‌ڕیگای به‌رگریكردن له‌ پێكهاته‌یه‌ك و هێرشكردنه‌ سه‌ر پێكهاته‌یه‌كی تره‌وه‌، هه‌ر ئه‌م كه‌سانه‌ داوای جه‌نگ له‌باره‌ی ئاشتیه‌وه‌ ده‌یانوسی و جه‌جتیان له‌ به‌دیهێنانی ده‌كرده‌وه‌، ئه‌مانه‌ له‌سه‌ر داوا ده‌یانوسی، ئه‌مانه‌ به‌شێك بوون له‌ ئامڕازه‌كانی جه‌نگێكی ماڵویرانكه‌ر”  ماریگا ساجكاس وای وت.
ساجكاس، رۆژنامه‌نوسێكی بۆسنی كاتی جه‌نگی ناوخۆ بوو كه‌ ڕوماڵی كێشمه‌كێشمه‌ سیاسیه‌كان و به‌ره‌كانی جه‌نگی ده‌كرد، ئێستا ناوبراو به‌رده‌وامه‌ له‌ كاری ڕۆژنامه‌نوسی،  پسپۆریشه‌ له‌ ئامڕازه‌كانی ڕاگه‌یاندن و ئاشته‌وایی له‌ڕێگای ده‌زگاكانی ڕاگه‌یاندنه‌وه‌، ماسته‌ری هه‌یه‌ له‌ په‌یوه‌ندیه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كاندا:-
– ڕاگه‌یاندن له‌ یۆگۆسلاڤیادا پێشتر ئازادنه‌بوو پێش ئه‌وه‌ی ئه‌م وڵاته‌ هه‌ڵبوه‌شێته‌وه‌و  ببێت به‌ شه‌ش وڵاتی نوێ       (صربیا، بوسنه‌و هه‌رسك، كرواتیا، مه‌كه‌دونیا، سلۆڤینیا، جبل ئه‌سوه‌د) له‌سه‌ر بنه‌مای قه‌ومی و مه‌زهه‌بی و دینی، ئه‌وكات ڕاگه‌یاندن ئاڕاسته‌كراوبوو بۆ زاڵ بوون به‌سه‌ر ڕای گشتیدا، ئه‌ركی پاراستنی ڕژێم و جوانكردنی وێنه‌كه‌ی و دژایه‌تیكردنی دوژمنه‌كانی بوو… رۆژنامه‌نوسان له‌باره‌ی یه‌كیتی میله‌ت و برایه‌تی قوڵ و میژوی هاوبه‌ش و به‌رژه‌وه‌ندیه‌ هاوبه‌شه‌كان ده‌نوسی و باسیان له‌ جیاوازیه‌ قه‌ومی و دینی و مه‌زهه‌بیه‌كان نه‌ده‌كرد.
– دوای مردنی سه‌رۆكی به‌هێزی یۆگۆسلافیا، تیتۆ( جۆزیف  برۆز تیتۆ 1980 به‌ڕه‌چه‌ڵه‌ك كرواتی) كێشه‌كان ته‌قینه‌وه‌ له‌نێوان سه‌ركرده‌ تینوه‌كانی ده‌سه‌ڵاتدا… هه‌ر لایه‌نه‌و پشتیوانی سه‌ركرده‌ی نه‌ته‌وه‌كه‌ی خۆی كرد، و ده‌ستكرا به‌ پیرۆزڕاگرتنی قه‌ومی له‌لایه‌ن زۆرێك له‌ نوسه‌ران و رۆژنامه‌نوسانه‌وه‌.. هه‌ر لایه‌نه‌و لای خۆیه‌وه‌ ده‌ستیكرد به‌ پیرۆزكردنی ڕابردوی خۆی و قسه‌كردن له‌ قوربانیانی نه‌ته‌وه‌و وتائیفه‌كه‌ی و بیرچونه‌وه‌ی قوربانیانی ئه‌وانی دی… دیاره‌ ئه‌مه‌ له‌ژێر كاریگه‌ری خاوه‌ن به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی لایه‌نه‌كاندا بوو.
– هه‌ندێك له‌ ڕۆژنامه‌نوسان له‌م بێسه‌روبه‌ریه‌وه‌ تێوه‌گلان…. دواتریش سیاسیه‌كان رۆژنامه‌نوسانیان به‌تێوه‌گلان ناچار كرد، ئه‌ورۆژنامه‌نوسه‌شی ئه‌م فه‌رمانه‌ی جێبه‌جێ نه‌كردایه‌ په‌راوێزده‌خراو ناوناوبه‌نگی ناشرین ده‌كرا، دواجار ته‌قریبه‌ن هه‌مووان گه‌یشتن به‌وه‌ی قسه‌ بكه‌ن له‌سه‌ر جه‌نگ و مردن له‌ پێناو نه‌ته‌وه‌دا، پاشان جه‌نگ هه‌ڵگیرسا و ده‌ستیان كرد به‌ باسكردنی پێشێلكاریه‌كانی ئه‌وانی دی و كام نه‌ته‌وه‌ قوربانی زیاتره‌و كام نه‌ته‌وه‌ گۆڕستانی زیاتره‌.
– پێش جه‌نگ زۆربه‌ی ده‌زگاكانی ڕاگه‌یاندن له‌ ژێر ده‌سه‌ڵاتی سیاسیه‌ ده‌ستڕۆیشتوه‌كانی لایه‌نه‌ جیاوازه‌كاندا بوو، خراپ به‌كارهێنانێكی به‌رفراوانیش هه‌بوو بۆ به‌كارهێنانی ئه‌م ده‌زگایانه‌ بۆ خزمه‌تكردن به‌ ئه‌جینداكانیان… هه‌ڵبه‌ته‌ هیچ سانسۆرێك نه‌بوو، به‌ڵام له‌مه‌ش خراپتر سانسۆری خودی بوو كه‌ ڕێگر بوو له‌ ده‌ركه‌وتنی ڕاستیه‌كان و به‌ره‌نگه‌ربونه‌وه‌ی سیاسیه‌كان بوو پێی .
– به‌هۆی ئه‌م ڕۆژنامه‌گه‌ریه‌ خراپه‌وه‌، هاوڵاتیان پییان وابوو هه‌موو ئه‌و پڕوپاگه‌ندانه‌و درۆیانه‌ی له‌لایه‌ن لایه‌نه‌ سیاسیه‌كانه‌وه‌ دزه‌ی پێ ده‌كرا بۆ ڕاگه‌یاندن  ڕاستین و خه‌ڵك بڕوای پێده‌كرد… ئه‌وكاتانه‌ ڕاستیه‌كان هه‌ڵده‌به‌سترا و بۆئه‌م كاره‌ش پاره‌ ده‌درا، ڕاستی ته‌واوه‌تی بوونی نه‌بوو، ئه‌مه‌ش درزێكی گه‌وره‌ی خسته‌ نێوان پێكهاته‌كانه‌وه‌، و گومانی گه‌وره‌و بێمتمانه‌یی دروستكرد له‌نێو كه‌سانێكدا كه‌ چه‌ندین ساڵان به‌خۆشی ئاشتی پێكه‌وه‌ ژیابوون، هه‌روه‌ها بوه‌ هۆی هه‌ڵگیرسانی كێشمه‌كێشم له‌ نێوانیاندا.
– به‌ڵام ڕۆژنامه‌نوسه‌ ئازاكان تێگه‌یشتن كه‌ شێواندنی ڕاستیه‌كانی چ كه‌ره‌ساتێكی قه‌وماندووه‌، بۆیه‌ ڕه‌تیانكرده‌وه‌ ته‌سلیمی ئیراده‌ی حزبه‌كان ببن، ژیانیان ڕوبه‌ڕوی مه‌ترسی بوه‌وه‌ به‌هۆی هه‌وڵیان بۆ به‌رجه‌سته‌كردنی ڕاستیه‌كان له‌نێو ئه‌و هه‌موو شێواندن و پڕوپاگه‌نده‌و و شێواندنی به‌ئه‌نقه‌ست له‌پێناو ئامانجی دیاریكراودا.
– ” ئه‌و ڕۆژنامه‌نوسانه‌ی ئاگری جه‌نگیان خۆش ده‌كرد و رق و كینه‌یان بڵاوده‌كرده‌وه‌ له‌ نێوان پیكهاته‌كاندا له‌ كاتی جه‌نگدا له‌ڕیگای به‌رگریكردن له‌ پێكهاته‌یه‌ك و هێرشكردنه‌ سه‌ر پێكهاته‌یه‌كی تره‌وه‌، هه‌ر ئه‌م كه‌سانه‌ داوای جه‌نگ له‌باره‌ی ئاشتیه‌وه‌ ده‌یانوسی و جه‌جتیان له‌ به‌دیهێنانی ده‌كرده‌وه‌، ئه‌مانه‌ له‌سه‌ر داوا دوه‌یانوسی، ئه‌مانه‌ به‌شێك بوون له‌ ئامڕازه‌كانی جه‌نگێكی ماڵویرانكه‌ر” … ئه‌مانه‌ له‌ هه‌موو شوێنێك ده‌بینرێن، ئه‌مانه‌ نوێنه‌رایه‌نی به‌شێك له‌ كێشه‌كان و به‌شێك له‌ هه‌ڵه‌كان و تاوانه‌كانن كه‌ بووه‌ مایه‌ی به‌رده‌وامی جه‌نگ و ئاڵۆزبونی و كه‌وتنه‌وه‌ی ده‌یان هه‌زار قوربانی .
– داواكاری گشتی له‌ صربیا چه‌ند هه‌وڵێكی دا بۆ دادگایكردنی هه‌ندێك ڕۆژنامه‌نوس كه‌ ڕۆڵیان هه‌بوو له‌ بڵاوبونه‌وه‌ی وتاری توندوتیژی و بره‌ودان به‌ ئاگری جه‌نگ و و ئاڵۆزكردنی كێشه‌كان، به‌ڵام زۆرینه‌ی رۆژنامه‌نوسه‌كان ده‌ربازبون له‌ سزا، له‌به‌رئه‌وه‌ی به‌ڵگه‌ی پێویست له‌به‌رده‌ستدا نه‌بو سه‌باره‌ت به‌په‌یوه‌ندی ڕاسته‌وخۆی رۆژنامه‌نوسان و ئه‌و تاوانانه‌ی ڕویدابوو، هه‌ندێكیان به‌رده‌وام بوون له‌ جه‌ختكردنه‌وه‌ كه‌ ئه‌وان له‌ ژێر فشاری و بڕیاری سه‌ركرده‌ سیاسیه‌كان نوسیویانه‌ به‌پێی ئه‌وه‌ی كه‌ لیان داواكراوه‌… زۆرێك له‌و كه‌سانه‌ له‌ بیرچونه‌وه‌و پشتگوێ خران دوای جه‌نگ و له‌ ڕاگه‌یاندنی ئه‌مڕۆدا بونیان نییه‌. ئاماژه‌مه‌ترسیداره‌كانی هه‌ڵگیرسانی جه‌نگێك كه‌ ڕوده‌دات له‌ ئاینده‌دا  ئاشكرا بكه‌ن و كه‌ مه‌ترسیه‌ بۆ هه‌مووان.

* ئه‌م بابه‌ته‌ ده‌رئه‌نجامی خولێكی ڕاهێنانه‌ كه‌ ڕێكخراوی پاڵپشتی نێوده‌وڵه‌تی ( IMS ) به‌ هاوكاری یه‌كێتی رۆژنامه‌نوسانی بۆسه‌نه‌و هه‌رسك له‌ پایته‌ختی سه‌رایفۆ ئه‌نجامدرا بۆ كۆمه‌ڵێك ڕۆژنامه‌نوسی سوری وعێراقی له‌نێویشیاندا رۆژنامه‌نوسانی تۆڕی ( نیریج) ی بۆ كاری بنكوڵكاری، كه‌ تیایدا جه‌خت له‌ وانه‌كانی جه‌نگی نێوخۆی بوسنی قۆناغه‌كانی دواتری پاش جه‌نگ و ڕۆڵی ڕاگه‌یاندن له‌ كاتی جه‌نگ و بنیاتنانی ئاشتیدا.

* له‌ جه‌نگی نێوخۆی  بوسنه‌دا ( 1992- 1995) زیاتر له‌ 100 هه‌زار كه‌س كوژرا، زیاتر له‌ 30 هه‌زار قوربانی توندوتیژی سێكسی لێكه‌وته‌وه‌، زیاتر له‌ 700 گۆڕی به‌كۆمه‌ڵ دۆزرانه‌وه‌ كه‌ 30 هه‌زار قوربانیان تیادایه‌ .

* ڕۆژنامه‌نوس و توێژه‌ری سیاسی    

مقالات ذات صلة

‫32 تعليقات

  1. Hello! I could have sworn I’ve been to this site before but after going through a few of the posts
    I realized it’s new to me. Anyhow, I’m definitely happy I came across it and I’ll
    be book-marking it and checking back regularly!

  2. It’s perfect time to make some plans for the future and it is time
    to be happy. I have read this post and if I could I want
    to suggest you some interesting things or suggestions. Maybe you can write next articles
    referring to this article. I want to read even more things about it!

  3. Hey I know this is off topic but I was wondering if you knew of any widgets I could add to my
    blog that automatically tweet my newest twitter updates.

    I’ve been looking for a plug-in like this for quite some time
    and was hoping maybe you would have some experience with something
    like this. Please let me know if you run into anything.
    I truly enjoy reading your blog and I look forward to your new updates.

  4. This is very interesting, You’re a very skilled blogger.

    I have joined your feed and look forward
    to seeking more of your excellent post. Also, I’ve shared your
    website in my social networks!

  5. Good day I am so glad I found your weblog, I really found you by accident,
    while I was researching on Askjeeve for something else, Anyways I am here now and would just
    like to say thank you for a incredible post and a all round thrilling blog (I also love
    the theme/design), I don’t have time to look over
    it all at the minute but I have saved it and also added your
    RSS feeds, so when I have time I will be
    back to read more, Please do keep up the great b.
    scoliosis surgery https://0401mm.tumblr.com/ scoliosis surgery

  6. May I simply say what a comfort to discover somebody that actually understands what they are discussing over the internet.
    You definitely understand how to bring an issue to light and
    make it important. More and more people ought to read this and understand this side
    of your story. I was surprised that you are not more popular because you most certainly
    have the gift. asmr https://app.gumroad.com/asmr2021/p/best-asmr-online asmr

  7. Excellent beat ! I would like to apprentice while you amend your web site, how can i subscribe for a blog site?
    The account aided me a acceptable deal. I had been tiny bit acquainted of
    this your broadcast offered bright clear concept

  8. Hello i am kavin, its my first time to commenting anyplace, when i read this piece
    of writing i thought i could also create comment due to this good article.

  9. I was suggested this web site by my cousin. I’m not sure
    whether this post is written by him as no one
    else know such detailed about my problem. You’re wonderful!
    Thanks!

  10. Ateşli Baba anne Seks Videolar. 08:06. Mom stepmom enters on virgin stepdaughter with papa
    sex movies. 09:28. Screwed misbehaving preggy stepmom amid father was away sex tube.
    11:58. Mother & son scene whilst father’s away brianna beach MILF comes 1st preview.
    07:03. Family had swop festival on unusual occasion papa mommy daughter sister Free sex.
    08:01.

  11. Undeniably believe that which you stated. Your favorite justification appeared
    to be on the net the easiest thing to be aware of. I say to you, I
    definitely get irked while people think about worries that
    they just don’t know about. You managed to hit the nail upon the top and defined out the whole
    thing without having side-effects , people could take a signal.
    Will likely be back to get more. Thanks

  12. Hello there, I do think your website might be having web browser compatibility issues.

    Whenever I take a look at your website in Safari, it looks fine however, when opening in Internet Explorer, it’s got some overlapping issues.
    I simply wanted to give you a quick heads up!
    Besides that, wonderful website!

اترك تعليقاً

لن يتم نشر عنوان بريدك الإلكتروني. الحقول الإلزامية مشار إليها بـ *

زر الذهاب إلى الأعلى